سلام!

یکی از مشکلاتی که امروزه در نورپردازی های شهری به شدت شاهد آن هستیم ، نبود یک تفکر سالم در زمینه نورپردازی مجسمه های و المان های حجمی است.متاسفانه نورپردازی این المان های شهری نیز مانند دیگر بنا های شهری مورد بی توجهی قرار گرفته و کمتر دارای یک تفکر در پشت طراحی هستند و یک نورپردازی که در گذشته با تمام اشتباهات صورت گرفته است بارها و بارها مورد تقلید قرار می گیرد ، لذا بر آن شدیم که بخشی از مفاهیم طراحی نورپردازی مجسمه ها و المان های حجمی رو مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

اصول طراحی نورپردازی مجسمه ها و المان های حجمی:

یک مجسمه یا المان حجمی ، دارای یک حجم دارای چندین برجستگی است که می بایست علاوه بر روشنایی دارای زیبایی نیز باشد.مغمولا مجسمه ها و آثار حجمی با هدف بیان یک مفهوم و یا بیان تفکر یا نشان دادن بزرگی یک شخصیت ساخته می شوند.مثلا مجسمه نصب شده بر روی سکوی میانی میدان حکیم ابوالقاسم فردوسی مشهد ترکیبی از انتقال حس شاعرانه ، ابهت حماسه سرایی ، حرکت به سمت اوج و پیچیدگی است که به خوبی این مفاهیم را در یک نگاه منتقل می کند :

مجسمه حکیم ابوالقاسم فردوسی نصب شده در میدان فردوسی مشهد-منبع:yarpiz.blogsky.com

حال فرض کنید می خواهیم به نورپردازی چنین بنایی بپردازیم ، اولین طرح نورپردازی که در ذهن نورپردازان سنتی می آید قرار دادن یک سری پروژکتور دفنی و یا مثل آن در قسمت پایین پای مجسمه است ، مشابه چیزی که در عکس زیر می بینید :

طراحی و اجرای نورپردازی مجسمه تاج الشعراء یحیوی در اردبیل-منبع artawilnews.blogfa.com

لیکن نقطه ضعف چنین طراحی نورپردازی از قسمت زیرین مجسمه ، ایجاد سایه های ناخواسته بر روی اعضای برجسته صورت است که نمونه وحشتناک تر آن را می توان در نورپردازی مجسمه شهید مطهری نصب شده در میدان معلم مشهد دید که ارتفاع زیاد آن باعث افزایش عمق و ارتفاع سایه ها شده است.حالا فرض کنید با اعمال چنین طراحی نورپردازی بر مجسمه حکیم ابوالقاسم فردوسی با این ارتفاع شاهد سایه هایی بسیار بلند خواهیم بود که چهره ای وحشتناک و با کمترین جزئیات قابل درک را ارائه خواهد کرد.

طراحی نورپردازی صحیح یک مجسمه :

معمولا کمتر پیش می آید که در دنیای واقعی نور از سمت زمین به سمت آسمان تابیده شود.تنها نورپردازی های دست بشر هستند که در سطح وسیعی نور را به سمت بالا هدایت می کنند.در نورپردازی طبیعی اکثرا تابش نور از سمت آسمان (بالای سر و اطراف) به سمت موضوع می باشد.

لذا در نورپردازی یک مجسمه طبیعی ، نمی بایست از نورهای دفنی به عنوان نور اصلی استفاده نمود ،و چنانچه مجبور به استفاده از آن هستیم ، می بایست سعی کنیم با خطای دید جهت تابش نور را مخفی نگه داریم

طراحی نورپردازی مجسمه تیرانداز-طراحی نورپردازی توسط فیلیپس لایتینگ Philips Lighting،منبع تصویر : http://www.purelight.in/Aesthetic_Enhancement.html

در نمونه فوق شاهد یک طراحی نورپردازی مفهومی ساده بر روی یک مجسمه توسط شرکت فیلیپس هستیم.می بینید که نورپردازی به گونه ای طراحی شده است که انگار از سمت آسمان به سمت مجسمه تابیده شده است ، و انگار مجسمه تیرانداز هدفی نورانی را نشانه گرفته است ، و این نورپردازی ناخودآگاه چشم مخاطب را به سمت بالا هدایت می کند،و از این اثر یک اثر الهی و با شکوه می سازد.

گاهی اوقات قصد داریم مفاهیم خاصی را توسط طرح نورپردازی خود به مجسمه منتقل کنیم.

طراحی نورپردازی المان و شناسه میدان پانزده خرداد

مثلا در طراحی نورپردازی فوق،مجسمه ای را داریم که به سمت حرم مقدس امام رضا علیه السلام ایستاده و عرض ارادت کرده و نمادی از واقعه ضمانت آهو است.

برای طراحی نورپردازی چنین مجسمه ای سعی شده است نور مصنوعی به گونه ای جایگذاری شود که احساس تابش نور از سمت بارگاه را به بیننده منتقل کند، همین طور نور ها به گونه ای اعمال شده اند که کمترین سایه را ایجاد کنند.رنگ سفید اعمال شده بر بال ها حس آزادی از زمین را منتقل می کند و نور شدید متمرکز سفید تابیده شده بر قلب مجسمه احساس روشنی دل را القاء می کند.همین طور رنگ آبی کم حال تابیده شده از پشت نبود انرژی بدون تاثیر امام را به مخاطب القا می کند.

طرح نورپردازی مجسمه های دروازه برندنبرگ – آلمان،منبع:www.eugene.be/europe/Th_Berlin.jpg

یا مثلا در نورپردازی فوق العاده زیبای فوق می بینیم مجسمه های فوقانی دروازه برندنبرگ آلمان Brandenburg Gate به صورتی متمایز نورپردازی شده اند و رنگ آن ها از رنگ زمینه مجزا شده است و با تضادی اندک و دلنشین خودنمایی می کنند.رنگ سبز روشن آن ها نیز القا کننده حس الهی و معونیت در آن می باشد.

کلام آخر :

طراحی نورپردازی مجسمه ها نیز همانند طراحی نورپردازی سایر المان ها و بناها تابع مفاهیم ، سلایق و زیبایی است ، لیکن حساسیت آن ها از این جهت بیشتر است که دیگر نماینده یک جسم یا یک شیء نیستند ، بلکه نماینده یک اعتقاد و یا یک شخیصت بزرگ معنوی/تاریخی هستند ، پس اشتباه در طراحی نورپردازی یک مجسمه می تواند باعث وهن مشار الیه گردد.