اصول اولیه طراحی روشنایی و نورپردازی پیاده رو ها گذرگاه های عابر پیاده
یکی از پر اهمیت ترین فضاهایی که نیاز به نورپردازی و تامین روشنایی دارند پیاده رو ها و گذرگاه های عابر پیاده هستند،چرا که این محیط ها به همراه خیابان ها شریان های اصلی شهر و زندگی شهری را می سازند.نور و روشنایی با ایجاد امنیت و کاهش خطرات ناشی از تصادف و تصادم یک پیاده روی کم خطر را برای عابران پیاده رقم می زند.نورپردازی زیبا در اطراف مسیر نیز می تواند این پیاده روی را خاطره انگیز تر بنماید.البته باید در نظر داشت که نورپردازی و روشنایی غیر استاندارد این فضاها ممکن است باعث ایجاد آلودگی نوری و ناشی شدن صدماتی در دید و ذهن عابرین پیاده،اتومبیل ها محیط زیست و فضای سبز گردد.
نیاز های یک عابر پیاده از نورپردازی و روشنایی مسیر تردد خود :
برای درک بهتر این که نورپردازی و روشنایی ایده آل برای عابر پیاده چگونه باید باشد بهتر است که از دیدگاه یک عابر پیاده به این موضوع نگاه کنیم.
-
ایمنی از لغزش ، سر خوردن ، افتادن
موانع موجود در راه عابر پیاده همچون فرورفتگی پیاده رو ها ، سطوح لغزنده ، ریشه های بیرون زده درختان و امثالهم ایمنی عابر پیاده در حال تردد را به مخاطره می اندازند.اگز زاویه روشنایی محیط به گونه ای باشد که تفاوت سطح و رنگ موانع با مسیر را به نمایش بگذارد ، مثلا با افزایش نور مسیر امن نسبت به فضای دارای مانع ، یا نورپردازی موانع به طوری که از مسیر روشن تر باشند می تواند به دیده شدند بهتر این موانع کمک کند.
نور یکپارچه در مسیر نیز باعث کاهش سطوحی می شود که اجسام و افراد قابل رویت نیستند.نورپردازی جوانب مسیر (همچنین سطوح بیرون مسیر) باعث می شود که عابرین با آرامش خاطر بیشتری در مسیر تردد نمایند.این موضوع زمانی که کف مسیر خیس است و براقیت بیشتری دارد بیشتر خودنمایی می کند (شکل شماره 1).کنترل درخشندگی چراغ ها چند مزیت دارد ، مهم تر از همه این که چشم عابر پیاده می تواند سریع تر با اشیاء روشن تر در زاویه دید خود وفق پیدا کند و سیستم روشنایی فقط جزئیاتی با روشنایی محدود را به نمایش می گذارد (که باعث کاهش خیرگی چشم می شود).کسی که چشمش با نور مستقیم و شدید منبع نور وفق پیدا کرده باشد دیگر نمی تواند جزئیات با شدت روشنایی یک هزارم آن را مشاهده کنید،که این امر باعث می شود موانع ، راهنماها و جزئیات ضروری دیگر در مناطق دارای روشنایی کم قابل رویت نباشند.
مسیر تردد یک محوطه در شب که درخشش بازتابش شده نور را نشان می دهد.چمن اطراف مسیر بازتابشی مات دارد ، در حالی که مسیر تردد مرطوب است و بافت متفاوتی دارد که این امر باعث مشخص شدن حدود مسیر می گردد. . (www.shutterstock.com)
درخشندگی باعث کاهش قدرت دیدن جزئیات در مکان های تاریک می شود.در این تصویر منبع نور دیواری دارای حفاظ نمی باشد; لذا سیستم بینایی خود را با شدت نور چراغ منطبق می کند.درخشش این منبع نور باعث ناراحتی چشم و همین طور نابینا کردن موقت آن می شود. (http://www.darksky.org/assets/Education/BillBefore_375.jpg)
تصویر گرفته شده در شرایط قبل.وجود یک پوشش در مقابل منبع نور با کاهش خیرگی دید را بهبود می بخشد. (http://www.darksky.org/assets/Education/BillAfterWeb2_375.jpg)
معمولا عابرین پیاده در محیط هایی که می توانند صورت و بدن افراد نزدیک به خود را ببینند احساس امنیت بیشتری می کنند.نورپردازی نرم و بازتاب شده (مثلا سایه های جهت دار و خشنی وجود نداشته باشند) باعث می شود عابرین بهتر لباس و صورت دیگران را ببینند و در نتیجه بهتر غریبه های دوست و احیانا دشمن را تشخیص دهند یا این که بفهمند آن ها حالت یا حرکت بد یا سلاح دارند یا نه.نورپردازی آرام معمولا در محیط بیرون جذاب تر است.
دکتر بویس (Dr. Peter Boyce) دو اصل را برای درک ایمنی عابرین ذکر می کند :
- ملاحظه اجسام در فاصله مناسب به منظور تشخیص خطر و داشتن زمان برای واکنش به آن
- در دید بودن پناهگاه و یا مکان امن برای مراجعه در زمان خطر.
نورپردازی لایت و ملایم بر بدن و صورت با واضح تر کردن افراد و اشیاء این اصول را دربر دارد.همین طور رعایت حداقل یکپارچگی نورپردازی بر زمین باعث اطمینان خاطر از این می شود خطری بین ناظر و مکان های امن مخفی نشده است.
-
نور ناخواسته بر پنجره ساختمان های مسکونی
نور ناشی از منابع نور خیابانی یا چراغ های دیواری ممکن است باعث مزاحمت مناطق مسکونی باشند.اگرچه برخی از نور می تواند روشن کننده راه ها و ورودی ساختمان ها باشد،لیکن نور و درخشش ناخواسته ممکن است خواب را مختل کنند و یا تصویر ناخوشایندی در محیط فضاهای مسکونی ایجاد کند.زمانی که این اغتشاش توسط چراغ های خیابانی ایجاد شود ، نور ماخواسته آزار دهنده معمولا با زاویه ای بین 6 تا 120 درجه نسبت به زاویه قائم چراغ به سمت خانه ساطع می شود.
-
تاثیر شکل ظاهری چراغ بر محیط اطراف
محل قرار گیری منابع نورپردازی اغلب ماهیت و تاریخچه متفاوتی دارند ، و شکل نورپردازی معابر پیاده نیز اغلب باید این ماهیت را حتی در زمان روز توسط ظاهر خود(مثلا فانوس نرده ای دکوراتیو در قسمت های شمالی بستون یا میادین فرانسه و یا نیو ارلئانز) یا در زمان شب توسط ظاهر شبانگاهی خود دربر داشته باشند.ممکن است چراغ های به شدت روشن به صورت ناخواسته حس ناامنی را به محیط القاء کنند که این امر باعث کاهش فعالیت ها در شب می شود که همین کاهش سبب کاهش حس امنیت می گردد.نقش حاصل از نور بر روی زمین و ساحتمان ها می تواند باعث جذب یا دفع عابری گردد که این بستگی دارد به شکل نور که می تواند جذاب باشد و به اندازه کافی یکپارچه باشد تا تاریکی را کاهش دهد ،زیرا که سایه ها می توانند مخفی گاه مجرمین باشند.رنگ نور نیز می تواند نشان دهنده جذابیت راه ها و فضا ها باشد.در برخی مناطق نورپردازی سفید گرم با نمود رنگ خوب به نسبت رنگ های بسیار سرد و یا رنگ های آبی و نارنجی با طیف غیر طبیعی می توانند جذاب تر باشند.البته رنگ های مورد علاقه ممکن است بسته به فرهنگ و اقلیم می تواند متفاوت باشد.
عابرین پیاده نسبت به وسایل نقلیه از زوایای مختلف و در مدت بیشتری تحت تاثیر درخشندگی قرار می گیرند ، چرا که به علت سرعت پایین تر بیشتر تحت تاثیر نورپردازی قرار دارند.زاویه دید راننده وسایل نقلیه توسط قسمت فوقانی اتومبیل محدود تر است و لذا صرفا تحت تاثیر زاویه 75 تا 90 درجه نور چراغ می گردند.در صورتی که عابرپیاده تقریبا تمام نور به سمت پایین چراغ را حس می کند در حال که نور در زوایای حدودا 0 تا 75 درجه نسبت به خط عمود بیشترین مقدار را دارد.ناراحتی ناشی از شدت نور ممکن است باعث شود عابرین چشمان خود را با دستشان بپوشانند.
زوایای حدودی تاثیرگذار درخشندگی چراغ بر عابرین پیاده و وسایل نقلیه (http://www.ledsmagazine.com/content/leds/en/articles/2014/01/doe-releases-research-on-pedestrian-centric-outdoor-lighting-and-glare/_jcr_content/leftcolumn/article/headerimage.img.jpg/1389630851886.jpg)
درخشش کور کننده علاوه بر این که باعث ایجاد ناراحتی می شود باعث می شود حداقل نور قابل شناسایی توسط بیننده برای دیدن جزئیات را افزایش دهد. اهمیت این موضوع به این دلیل است که درخشش می تواند قدرت دیدن اشیا و صورت ها در فاصله را در عابر پیاده کاهش دهد.این مسئله در چراغ های مخصوص عابرین پیاده حادتر است ، چرا که در ارتفاع کوتاه تری نسب به چراغ های خیابانی نصب می شوند و به چشم بیننده نزدیک ترند.همان طور که پیش از این نیز گفتیم،درخشش شدید نور باعث کاهش سطح دید می شود و این امر باعث کاهش احساس امنیت می گردد.درخشندگی می تواند باعث ایجاد تصویر ناخواسته بر روی شبکیه چشم شود که سلول های تشخیص رنگ چشم برای بازگشتن به حالت قبل نیاز به زمان دارند.این تصویر ناخواسته باعث می شود که محیط افراد و اشخاص کمتر قابل تشخیص باشد و این اثر در سنین بالا بیشتر ایجاد می شود.
نمونه یک نورپردازی که در آن درخشش دید را مختل کرده است.نور شدید چراغ باعث ایجاد یک اغتشاش در چشم بیننده می شود که تصویر زوج جوان را محو می کند. (http://oogziekenhuis.me/ooglasercomplicaties.nl/Overstraling_files/droppedImage.jpg)
تصویر قبل با این تفاوت که شدت نور چراغ در جهت کاهش درخشندگی به وسیله عناصر اپتیکی همچون لنز مخصوص یا رفلکتور کنترل شده (http://pgrasc.org/wp-content/uploads/2012/11/good_lighting.jpg)
